Câu 28. Tôi thấy rằng cha và những người khác thường dùng thuật ngữ “phê bình Kinh Thánh”. Thuật ngữ này có nghĩa gì?

Một cách nào đó thuật ngữ này không chỉnh lắm. Trong tiếng Anh thông thường, “criticism” [phê bình]  bao hàm một sự phán đoán tiêu cực, và chắc chắn là chúng ta không muốn có một thái độ tiêu cực đối với Kinh Thánh. Trong một nghĩa khác, ít quen thuộc hơn, “criticism” là đọc và phân tích cẩn thận một công trình. Chẳng hạn trên báo chí có người phê bình phim và sách. Rất thường là phán đoán của họ về bộ phim hay cuốn sách rất tích cực, nhưng đó là một phán đoán có đầy đủ tài liệu đề cập đến những khía cạnh khác nhau của phim hoặc truyện được “phê bình” (criticized) hay “bình luận” (critiqued).

Trong trường hợp Kinh Thánh, có nhiều hình thức phê bình khác nhau. Một hình thức thẩm định Kinh Thánh như là tác phẩm văn chương và xét đến những kỹ thuật khác nhau mà các tác giả dùng để đạt mục đích của mình. Họ có phải là những văn sĩ giỏi hay không? Nếu kể một câu chuyện, họ có dùng những kỹ thuật có hiệu quả là làm cho câu chuyện trở nên lý thú hay không? Nếu đó là một chuyện có tính cách dụ ngôn, những nhân vật trong đó có thực không? Một hình thức phê bình khác là phê bình tính cách thư quy. Những tác phẩm riêng rẽ trong thư viện Kinh Thánh là thành phần của thư quy, nghĩa là một sưu tập lớn hơn được Giáo hội tôn kính gồm cả Cựu và Tân Ước. Làm thế nào mà những gì một tác giả viết vào thế kỷ thứ VI trước công nguyên lại liên quan đến những tác phẩm có trước và sau đó? Bản văn đó có liên quan đến những tác phẩm Tân Ước tuyên xưng đức tin vào Chúa Giêsu Kitô như thế nào? Cũng trong một phần thuộc về thư quy, làm thế nào mà những phán đoán của Phaolô lại bị thay đổi bởi sự kiện là chúng xuất hiện bên cạnh các tác phẩm khác có những phán đoán khác về một vấn đề đặc biệt nào đó? Thí dụ, ai cũng biết là Phaolô đặt đức tin trên việc làm (việc giữ Luật Do Thái; Rm 3,28). Trong cùng một kiểu nói rất là tương tự, thánh Giacôbê lại đề cao giá trị của việc làm và than phiền về một đức tin trí thức suông mà thôi (Gc 2,24.46). Làm thế nào mà những phán đoán trên ảnh hưởng lẫn nhau khi một tín hữu đọc Kinh Thánh?

Trong những hình thức khác nhau của phê bình Kinh Thánh tôi mới chỉ kể ra hai loại. Nhưng phê bình lịch sử là loại phê bình mà chúng ta rất thường có trong trí khi nghe một chuyên viên Kinh Thánh nói về phê bình Kinh Thánh. (Và, thực ra khi quý vị nghe tôi chỉ dùng chữ phê bình mà thôi, điều đó thường có nghĩa là phê bình lịch sử). Phê bình lịch sử gồm có việc tìm hiểu về tác giả (thân thế, hoàn cảnh cá nhân, mục đích), về bối cảnh sáng tác (đâu là những vấn đề mà tác giả phải đối đầu?), về những độc giả hay thính giả mà tác giả nhắm đến khi viết tác phẩm (họ ở đâu? những vấn đề của họ là gì? Họ đã hiểu những gì?). Phê bình còn bao gồm cả việc phê phán về bản chất của tác phẩm – là phân loại một cuốn sách vào một phần đặc biệt của thư viện mà tôi đã trình bày trong câu trả lời trước (câu 20). Nói cách khác, phê bình lịch sử bao gồm việc đặt ra cho một sách Kinh Thánh cùng những câu hỏi mà người ta có thể đặt ra cho bất cứ một cuốn sách nào khác, tìm xem tác giả muốn truyền đạt sứ điệp gì cho độc giả. Tác giả thực sự muốn nói gì cho các đối tượng khi viết tác phẩm cho họ? Đằng sau những nhận xét trên đây, chúng ta phải xác tín rằng, công việc mạc khải của Thiên Chúa trong Kinh Thánh không làm giảm bớt giá trị cách trình bày cũng như bối cảnh của tác giả nhân loại. Thiên Chúa thông biết mọi sự, nhưng tác giả nhân loại thì không; do đó, cách dùng chữ của một tác giả Kinh Thánh thì không thể phản ảnh  một câu trả lời cho mọi vấn đề. 

Câu 29. Ngay cả khi các chuyên viên Kinh Thánh sử dụng các phương pháp “phê bình”, tôi thấy hình như trong Kinh Thánh vẫn còn một số sách và đoạn khó hiểu. Cuốn sách Kinh Thánh nào cha cho là khó hiểu nhất?

Thiết tưởng bạn nên nhớ là tôi chuyên nghiên cứu về Tân Ước nên xin phép được trả lời bằng cách sửa lại câu hỏi: Cuốn sách Tân Ước nào là khó hiểu nhất? Ngay cả trong câu hỏi này, tôi cũng phải phân biệt là bạn muốn hàm ý chữ “khó” theo cái nhìn của người chuyên môn hay của độc giả. Nhưng tôi sẽ trả lời theo cái nhìn của độc giả vì bạn đặt câu hỏi trên (với tư cách là độc giả). Tôi giả thiết rằng cuốn sách khó đọc nhất trong Tân Ước là sách Mạc khải (hay sách Khải huyền). Trong tư cách một học giả thì tôi không cho đó là cuốn sách khó vì người chuyên môn thì đã quen đọc những sách thuộc loại tương tự - các sách Khải huyền của Do Thái giáo đầy dẫy những hình ảnh sống động về thiện và ác. Vì thế, họ luôn ý thức là không nên hiểu sát mặt chữ những hình ảnh trong sách Khải huyền, nhưng đọc như thể những người Do Thái đương thời đã quen thuộc với thể loại văn chương này.

Ngay cả khi chúng ta dùng từ ngữ “khải huyền” để chỉ những hiện tượng lạ lùng và điềm báo, văn thể khải huyền trong Kinh Thánh không phải là một hình thức quen thuộc trong văn học cận đại. Vì thế, độc giả ngày nay có khuynh hướng cầm sách Khải huyền (hay Mạc khải) của Gioan lên và lập tức hiểu sát mặt chữ những bảng số cũng như những lời tiên đoán về một thời kết thúc gần kề. Vì thế, nó gây nên rất nhiều hiểu lầm lộn xộn. Theo cái nhìn này thì Khải huyền có lẽ là cuốn khó nhất. Đã nhiều năm tôi đánh giá rất cao tập sách nhan đề “Khải huyền” do các Hiệp sĩ Kha Luân Bố xuất bản. Dù không có tên tác giả nhưng nó đã được soạn ra do một chuyên gia Kinh Thánh lỗi lạc, Lm. Bruce Vawter, và rất hữu ích trong việc tìm hiểu sứ điệp của sách Khải huyền.

Câu 30. Dựa vào câu trả lời về sự khó khăn [khi đọc Khải huyền], vậy đâu là sứ điệp sách Khải huyền hay Mạc khải có ý truyền đạt?

Tôi sung sướng khi bạn đã nhận ra hai từ ngữ tôi sử dụng khi nói về cuốn sách đó. Có lẽ tôi nên nói đến ba tên sách vì đã có người hỏi tôi về cuốn sách “Những Mạc khải” – dùng số nhiều ở đây không đúng và có thể dẫn đến sai lầm vì nó bao hàm nhiều mạc khải. Tên gọi “Khải huyền” là dịch gần như nguyên gốc từ Hy Lạp chữ Apokalypsis, có nghĩa là “vén màn”. “Mặc khải” lại là dịch nguyên gốc từ chữ “Revelatio” của Latin cũng có nghĩa là “vén màn”. Như thế, nó bao hàm sự hiểu biết về một điều gì bị ẩn dấu hay che phủ.

Bạn hỏi tôi về sứ điệp. Trước hết để tôi xác định cái gì không phải là sứ điệp. Chúng ta đừng nghĩ rằng tác giả thường được Thiên Chúa ban cho sự hiểu biết về một tương lai xa. Vì thế, thật là vô ích khi suy đoán về chuyện trái đất sẽ tồn tại đến bao giờ, Đấng Kitô sẽ trở lại khi nào, thời điểm tận thế - những suy đoán dựa trên sách Khải huyền hay sách tiên tri Daniel là sách nói đến một loại thị kiến khải huyền khác. Tuy vậy, những suy đoán trên đã ám ảnh nhân loại hơn 2000 năm nay với bao nhiêu người khác nhau đã đứng lên cầm cuốn Khải huyền trong tay, và tuyên bố là nay họ đã hiểu sứ điệp của những con số, và ngày tận thế đã gần đến. Chúng ta thấy những kiểu giải thích trên thật là rất sai lạc: thế giới vẫn còn đây!

Sứ điệp căn bản của sách Khải huyền là một niềm hy vọng trong một thời kỳ cấm cách. Khi dùng ngôn ngữ tượng hình như các thú dữ khổng lồ, con rồng, nước dâng, lửa cháy, vv..., tác giả diễn tả thời của ông như là một thời khổ nạn cùng cực do kẻ dữ gây nên. Giữa cơn khốn cùng đó, ông mong các độc giả luôn yên tâm rằng Thiên Chúa đang cầm cương mọi sự trong tay, từ đó chúng ta suy ra hình ảnh cuốn sách trên trời ghi chép hết mọi sự, hay là về một thời kỳ những việc xảy ra đều có mức hạn kỳ định sẵn, hay về các thiên thần đánh bại những lực lượng ma quỷ, hay những con thú hiền lành đánh bại những thú dữ. Tác giả Khải huyền nói với những người bị bách hại và chịu đau khổ rằng họ không nên tuyệt vọng, vì Thiên Chúa sẽ chấm dứt những lao lung đó và sẽ toàn thắng. Ngài sẽ cứu thoát những ai trung thành và sẽ tiêu diệt những lực lượng sự dữ. Khi nào thì những việc đó xảy ra? Sắp sửa rồi. Và ai cũng có thể nói là “sắp sửa” cho dù viết lúc 500 năm trước Chúa Kitô (Ezekiel), hay 250 năm trước công nguyên (Daniel), hoặc vào thế kỷ đầu của Kitô giáo (Khải huyền và những tác phẩm Do Thái giáo như sách IV Esdras). Từ “sắp sửa” phải hiểu trong cái nhìn của Thiên Chúa và chúng ta phải xác tín là Thiên Chúa không để cho dân của Ngài bị dày xéo và tiêu diệt muôn đời.

Ở đây tôi vắn tắt nhắc đến một sứ điệp sâu xa hơn. Người ta thường tin rằng những gì xảy ra rõ ràng trên trái đất này như chiến tranh, bách hại, và thiên tai chỉ là một phần lu mờ và vụn vặt của toàn bộ những gì sẽ thực sự xảy ra. Quan trọng hơn những biến cố nói trên là những việc xảy ra trên trời, từ việc hằng hà sa số các thiên thần và thánh nhân ca tụng Thiên Chúa, cho đến việc Thiên Chúa toàn thắng những lực lượng sự dữ siêu nhiên (chẳng hạn, Micae toàn thắng Satan). Một tác giả khải huyền thường thấy cùng một lần những sự trên trời và dưới đất, và đem đến cho độc giả ý thức về một thực tại bao la bên ngoài giới hạn vũ trụ này. Những phụng vụ lộng lẫy trên trời là một phần của sự thật nếu chúng ta có cặp mắt đức tin để nhìn thấu qua. Và như thế, ở dương thế, chúng ta phải tham dự vào việc thần thiêng trên trời và không chỉ hoàn toàn chú tâm đến những gì thân xác thấy và sờ được. Cái huyền nhiệm, cái bên-kia-thế-giới, cái trên trời là một phần của quà tặng đối với việc trình bày một hình ảnh bao quát hơn của đức tin và sự hiểu biết Kitô giáo. Vì thế, tôi cảm thấy rằng thật là bóp méo chân lý khi, trong một tác phẩm như sách Khải huyền, những người thuộc nhóm bảo thủ cực đoan (fundamentalists) chỉ đi tìm chìa khóa để trình bày lịch sử hiện tại, địa phương. Họ thường đi đến chỗ không nắm được toàn bộ chiều kích huyền nhiệm của tác phẩm.
*/*

Q. 28. I notice that you and others frequently use the term "biblical criticism." What do you mean by that?

In some ways it is an unfortunate term. In normal English "criticism" involves a negative judgment, and certainly we do not mean a negative attitude toward the Bible. In a less familiar usage, criticism involves a careful reading and analysis of a work. For instance, a newspaper has movie critics and book critics. Very often their judgment on an individual movie or book may be very favorable, but it is an informed judgment that takes into account the various aspects of what is being "criticized" or "critiqued."

 

In the case of the Bible, there are various forms of biblical criticism. One form evaluates the Bible as literature and takes into account various techniques that the biblical authors use to accomplish their purpose. Are they good writers? If they are telling a story, have they used effective techniques to make that story interesting? If they are giving us a parabolic writing, are the characters in the parable plausible? Another form of biblical criticism is canonical criticism. The individual works in the library of the Bible are part of the canon, that is, the larger collection venerated by the church that involves both the Old Testament and the New. How does what an author wrote in the 6th century B.C. relate to other books written before it and after it? How does it relate to New Testament works that proclaim faith in Jesus Christ? Within the same part of the canon, how are Paul's judgments modified by the fact that they appear alongside the other works that have differing judgments on a particular issue? For instance, Paul is famous for praising the importance of faith over works (that is, the works that accomplish the Jewish Law; Rom 3:28). In remarkably similar terminology, James praises the value of good works and decries a faith that is simply intellectual (Jas 2:24,26). How do these judgments modify each other as a Christian reads the Bible?



Among the many forms of biblical criticism, I have so far named only two. But the criticism most frequently in mind when a scholar speaks of biblical criticism is historical criticism. (And, in fact, when you hear me speak simply of criticism, this is usually what I mean.) It involves seeking knowledge about the author (background, personal situation, goals), about the situation in which he wrote (what were the problems he was facing?), and about the readers or hearers to whom he addressed his work (where were they? what were their problems? what would they have understood?). It also involves a judgment on the nature of the writing - categorizing a book as belonging to a particular part of the library that I described in a previous response (Q. 20). In other words, historical criticism involves asking about a biblical book the same kind of questions that one would ask about any other book, were one trying to discover what message was being conveyed in that book. What did the author really want to say to those to whom he was writing? Behind all of this, there is the firm conviction that God's inspiring the Scriptures does not make irrelevant the outlook and context of the human author. While God knows all things, the human author does not; and the wording used by a biblical author does not, therefore, reflect an answer to all questions.

 

Q. 29. Even with the use of such "critical" methods by biblical scholars, it seems to me there are still some very difficult books and passages in the Bible. What do you consider the most difficult biblical book?

You will remember that the New Testament is my primary field of study, and so I will respond to that question by modifying it and asking: What is the most difficult New Testament book? Even there, I would be inclined to distinguish further as to whether you mean from the scholar's viewpoint or the reader's viewpoint. But let me take the reader's viewpoint, since you ask the question. I suppose the most difficult book in the New Testament for the reader is the Book of Revelation or the Apocalypse. I do not find it terribly difficult from a scholar's viewpoint because the scholar tends to have read other books of this same type - Jewish apocalypses filled with vivid imagery symbolic of good and evil. Therefore, the scholar is alerted not to take the imagery of the Apocalypse literally, but to read it as Jews familiar with this type of literature would have read it when it was written.


Even though we use the term "apocalyptic" today for ominous and extravagant events, the literary genre of apocalypse in the biblical style is not a familiar form of contemporary writing. Therefore the current reader tends to pick up a book like the Apocalypse or Revelation of John and to take literally various numerical schemata and predictions of an end at hand. This produces enormous confusion. So from that point of view, I would say the Book of Revelation is perhaps the most difficult. I have over the years recommended very strongly a pamphlet published by the Knights of Columbus entitled Revelation. Although it does not bear the author's name, it was written by an excellent biblical scholar, Father Bruce Vawter, and in a short span is very helpful for understanding the message of the Apocalypse.


Q. 30. In light of that answer about difficulty, what is the message of the Apocalypse or the Book of Revelation?

I am delighted that your question caught my use of two names under which the book is known. Perhaps I should say three names because many people ask me about the Book of Revelations- a plural that is incorrect and, indeed, can give a wrong direction, for it supposes a group of revelations to the author. The name "Apocalypse" is almost a transliteration of the Greek Apokalypsis, and means unveiling. "Revelation" is almost a transliteration of the Latin equivalent Revelatio which also means an unveiling. Thus there is implied a knowledge of what hitherto was covered over or hidden.

You asked me about the message. Let me first state very precisely what it is not. We need not suppose the author had or was given by God knowledge of the distant future. Therefore, useless are all speculations about how long the earth is to last, or how long it will be before Christ comes back, or when the end of the world will come-speculations based on the Book of Revelation, or on the Book of Daniel which has another set of apocalyptic visions. Nevertheless, these speculations have haunted people for 2,000 years, as in the course of time various individuals have jumped up with the Book of Revelation in their hand and announced that they now understand the numerical message and the end time is at hand. Thus far all such interpretations have been wrong: the world is still here.

The basic message of the Apocalypse is one of hope in a time of persecution. Using symbolic language, such as that of great beasts, dragons, floods, fire, etc., the author describes his time as one of severe affliction and suffering produced by evil. Amidst this, he wishes to reassure the readers that God has control of all things, whence his imagery of a heavenly book in which all things are written down, or of a period of time in which the various activities that happen have a set limit, or of angels that can overcome the forces of evil, or even of good beasts that can overcome the bad beasts. He is saying to the persecuted and suffering group that they are not to despair, for God will bring all this to an end and be victorious. He will save those who have remained faithful and destroy the forces of evil. When will all of this happen? Soon. And one can say "soon" whether writing 500 years before Christ (Ezekiel), or 250 years before Christ (Daniel), or at the end of the first Christian century (Apocalypse and Jewish writings like IV Ezra). The "soon" is from God's standpoint and is to be met by our firm conviction that God does not allow His people to be trampled on and destroyed indefinitely.
 

There is also a more profound message that I will mention only briefly. There is a conviction that what happens on earth so visibly by way of wars, persecutions, and catastrophes is but a pale and insignificant part of total reality. Far more important is what goes on in heaven, in terms both of the praise of God by myriads of angels and saints, and of God's victory over supernatural forces of evil (for instance, Michael over Satan). An apocalyptic writer often sees the heavenly at the same time as the earthly, and brings to the readers a sense of a wider reality beyond that of the cosmic. The magnificent liturgies in heaven are part of reality if we have the eyes of faith to perceive them. And so there is an obligation on earth to participate in the heavenly and not to set our total concern on what we can see and touch with our senses. The mystical, the other-worldly, the celestial are all part of the gift of apocalyptic to the broader picture of Christian faith and understanding. That is why I feel it is such a travesty when in a work like Revelation fundamentalists search primarily for keys to present local history. Often they are missing the whole point of the mystical dimension